شب جمعه اول این ماه به لیله الرغائب معروف است، در چنین شبی نقل است فرشتگان از آسمان به زمین خاکی سرازیر می‌شوند و ساکن زمین می‌شوند و پیغام ‌بر نیت‌های پاک بندگان خداوند هستند.

لیله به معنای شب است و کلمهٔ «رغائب» جمع «رغیبه» به معنای چیزی است که مورد رغبت و میل و نیز به معنای عطا و بخشش فراوان است. بنابراین «لیله الرغائب» هم می تواند به معنای شبی باشد که میل و توجه به آن بسیار است و هم می تواند به معنای شبی باشد که در آن عطا و بخشش خدا بسیار است.

 

آیت الله میرزا جواد ملکی تبریزی درباره این شب با فضیلت می‌گوید: «چنانچه شب اول ماه مصادف با شب جمعه بود، سزاوار است عمل لیله الرغائب را نیز انجام دهد. از پیامبر اکرم (صلی‌الله علیه و آله و سلم) روایت شده است که فرمودند: از اولین شب جمعه در ماه رجب غافل نشوید. زیرا شبی است که فرشتگان آن را لیله الرغائب می‌نامند.

اعمال لیله الرغائب به سفارش پیامبر

رسول خدا (ص) اعمالی را برای آن شب به این کیفیت بیان فرموده‌اند:

روز پنج‌شنبه اول ماه رجب را در صورت امکان روزه می‌گیری. چون شب جمعه فرا رسید، میان نماز مغرب و عشاء ۱۲ رکعت نماز می‌گزاری (هر دو رکعت به یک سلام) و در هر رکعت از آن، “یک مرتبه سوره حمد و “سه مرتبه إِنَّا أَنزَلْنَاهُ” و “۱۲ مرتبه قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ” را می‌خوانی.

پس از اتمام نماز ۷۰ مرتبه می‌گویی: «أللّهُمَّ صَلِّ عَلی مُحَمَّد النَّبِیِّ الاُْمِّیِّ وَ عَلی آلِهِ» آنگاه به سجده می‌روی و ۷۰ بار می‌گویی: «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَهِ وَ الرُّوحِ». سپس سر از سجده برمی‌داری و ۷۰ بار می‌گویی: «رَبِّ اغْفِرْ وَ ارْحَمْ وَ تَجاوَزْ عَمّا تَعْلَمُ، إِنَّکَ أنْتَ العَلِیُّ الاْعْظَمُ» بار دیگر نیز به سجده می‌روی و ۷۰ مرتبه می‌گویی: «سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَهِ وَ الرُّوحِ» آنگاه حاجت خود را می‌طلبی که ان‌شاءالله برآورده خواهد شد.

چگونه نماز لیله الرغائب را بخوانیم؟

در روایتی رسول اکرم درباره این شب و علت نام‌گذاری آن فرمودند:از اولین شب جمعه در ماه رجب غافل نشوید. این شب را فرشتگان «لیله الرغائب» می‌نامند.
به گزارش خبرنگار مهر، نخستین شب جمعه ماه پربرکت رجب در حالی فرا می‌رسد که با نمایان شدن هلال ماه در آسمان، یکی از بهترین ایام برای دعا و درخواست از خدا است. در چنین شبی که موسوم به لیله الرغائب است، نقل است فرشتگان از آسمان به زمین خاکی سرازیر می‌شوند و ساکن زمین می‌شوند و پیغام‌بر نیت‌های پاک بندگان خداوند هستند. بنابراین ضمن تاکید بر اعمالی که مربوط به چنین شبی است، فرصت طلب خواسته‌های به حق و آرزوهای دست یافتنی را نمی‌توان از دست داد.

مرحوم شیخ عباس قمی در کتاب شریف مفاتیح‌الجنان در خصوص اعمال این شب می‌گوید:

بدان که اولین شب جمعه ماه رجب را «لیله الرغائب» (یعنی شب دلدادگان) می‌گویند و برای آن عملی با فضیلت بسیار از حضرت رسول (صلی‌الله‌علیه‌وآله) وارد شده که آن را سید در کتاب «اقبال» و علاّمه حلی در «اجازه بنی زهره» نقل کرده‌اند. بعضی از فضیلت آن اینکه به سبب انجام آن، گناهان بسیار آمرزیده می‌شود؛

و نیز نمازی در آن وارد شده که هر که آن را بخواند هنگام شب اوّل قبرش حق‌تعالی ثواب آن را به نیکوترین صورت و با روی گشاده و درخشان و زبانی گویا به‌سوی او می‌فرستد، پس به او می‌گوید: ای محبوب من، تو را بشارت باد که از هر شدّت و سختی نجات یافتی.

بنده می‌گوید: تو کیستی؟ به خدا سوگند من چهره‌ای زیباتر از چهره تو ندیدم و سخنی شیرین‌تر از سخن تو نشنیدم و بویی بهتر از بوی تو نبوییدم!

پاسخ می‌دهد: من ثواب آن نمازم که در فلان شب، از فلان ماه، از فلان سال خواندی، امشب نزد تو آمدم تا حقّت را ادا کنم و مونس تنهایی تو باشم و هراس را از تو برگیرم و هنگامی‌که در صور (شیپور قیامت) دمیده شود، در عرصه قیامت سایه‌ای بر سرت خواهم افکند، پس خوشحال باش که خیر هرگز از تو جدا نخواهد شد.

کیفیت نماز لیله الرغائب چنین است:

اولین پنجشنبه ماه رجب را روزه می‌گیری، چون شب جمعه در آید، بین نماز مغرب و عشاء، دوازده رکعت نماز می‌خوانی، هر دو رکعت با یک سلام به این ترتیب که: در هر رکعت «یک مرتبه» سوره «حمد» و «سه مرتب» سوره «قدر» و «دوازده مرتبه» سوره «توحید» می‌خوانی و هنگامی که از نماز فارغ شدی «هفتاد مرتبه» می‌گویی:

اللّٰهُمَّ صَلِّ عَلَیٰ مُحَمَّدٍ النَّبِیِّ الْأُمِّیِّ وَعَلَیٰ آلِهِ.

خدایا! بر محمّد پیامبر درس ناخوانده و خاندانش درود فرست.

سپس به سجده می‌روی و «هفتاد مرتبه» می‌گویی:

سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَهِ وَالرُّوحِ.

پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح.

آنگاه سر از سجده برمی‌داری و «هفتاد مرتبه» می‌گویی:

رَبِّ اغْفِرْ وَارْحَمْ وَتَجاوَزْ عَمَّا تَعْلَمُ، إِنَّکَ أَنْتَ الْعَلِیُّ الْأَعْظَمُ.

پروردگارا! مرا بیامرز و بر من مهرورز و از آنچه از من می‌دانی بگذر، تو خدای برتر و بزرگ‌تری.

دوباره به سجده می‌روی و «هفتاد مرتبه» می‌گویی:

سُبُّوحٌ قُدُّوسٌ رَبُّ الْمَلائِکَهِ وَالرُّوحِ.

پاک و منزّه است پروردگار فرشتگان و روح.

سپس حاجت خود را بخواه که به خواست خدا برآورده خواهد شد.

بهترین دعاهای شب لیله الرغائب چیست؟

دعای سلامتی و فرج امام زمان (عج) که با آمدن او جهان پر از عدل و داد و صلح و آرامش خواهد شد.

هدایت و راه مستقیم را از خدا طلب کنیم: «اهْدِنَا الصِّراطَ الْمُسْتَقیمَ؛ ما را به راه راست هدایت کن» همان راه صحیح و قرآنی که ریشه در سیره و سبک زندگی اهل بیت پیامبراکرم (صلی الله علیه و اله) دارد.

پذیرش توبه و تسلیم بودن در راه خدا را طلب کنیم: «پروردگارا! ما را تسلیم فرمان خود قرار ده! و از دودمان ما، امتی که تسلیم فرمانت باشند، به وجود آور! و طرز عبادتمان را به ما نشان ده و توبه ما را بپذیر، که تو توبه‌پذیر و مهربانی!»

دنیای نیکو و آخرت خوب را طلب کنیم: آموزه‌های دینی مخالف دست یابی به دنیای خوب و سالم نیست از این رو در مناجات‌های قرآنی علاوه بر آخرت نیک دنیای خوب هم طلب می‌شود: «و بعضی میگویند: «پروردگارا! به ما در دنیا (نیکی) عطا کن! و در آخرت نیز (نیکی) مرحمت فرما! و ما را از عذابِ آتش نگاه دار!»

طلب بخشش الهی و نجات از آتش جهنم: «همان کسانی که میگویند: «پروردگارا! ما ایمان آورده ایم؛ پس گناهان ما را بیامرز، و ما را از عذابِ آتش، نگاهدار!»

عاقبت به خیری: از دعاهای قرآنی این چنین استفاده می‌شود که یکی از بهترین دعاها طلب عاقبت خیر است، کما اینکه در آیاتی از قرآنی این چنین بیان شده است: «أَنْتَ وَلِیِّی فِی الدُّنْیا وَ الْآخِرَهِ تَوَفَّنی مُسْلِماً وَ أَلْحِقْنی بِالصَّالِحین؛ تو ولیّ و سرپرست من در دنیا و آخرت هستی، مرا مسلمان بمیران؛ و به صالحان ملحق فرما!»

فضیلت لیله الرغائب

رسول خدا(ص) در فضیلت این اعمال فرمود: کسی که چنین نمازی را بخواند، خداوند همه گناهانش را بیامرزد و در قیامت درباره هفتصد تن از خاندانش شفاعت می‌کند، و چون شب اوّل قبر فرا رسد، خداوند پاداش این نماز را به نیکوترین چهره، با رویی گشاده و درخشان و زبانی فصیح و گویا، به سوی قبر او می‌فرستد، آن چهره نیکو به وی گوید: «ای حبیب من! بر تو بشارت باد! که از هر شدّت و سختی نجات یافتی» از آن چهره نورانی می‌پرسد: «تو کیستی؟ من تاکنون چهره‌ای از تو زیباتر ندیده‌ام و بویی از بویت خوشتر به مشامم نرسیده!؟»

آن چهره نیکو پاسخ دهد: «ای حبیب من! من پاداش آن نمازی هستم که تو در فلان شهر، فلان ماه و در فلان سال به جا آورده‌ای؛ من امشب به نزد تو آمدم، تا حقّت را ادا کنم و مونس تنهایی تو باشم و وحشت را از تو مرتفع سازم (و همواره در کنارت بمانم) تا زمانی که همگی در روز رستاخیز برخیزند و در عرصه قیامت بر سرت سایه بیفکنم. خلاصه هیچ زمانی پاداش این کار نیک از تو قطع نخواهد شد».