مهندس محمد کریمی درباره ابعاد تاریخی ایوان طلای حرم مطهر حضرت علی (ع) به همراه گنبدوگلدستهها گفت : این مجموعه یکی از شاهکارهای بی بدیل هنر معماری به حساب میآید. این کار در دوران افشاریه و بهدستور نادرشاه آغاز و در سال ۱۱۵۶ هجری قمری به انجام میرسد.بعد از آن تا دوره فعلی حدود ۴ دوره قسمتها و ضمائم مختلف ایوان، گنبد و گلدستهها بازسازی شده است. به ترتیب در دوران قاجاریه و پس از آن در دوران حکومت عثمانی و دوره بعد از آن دوره ای بوده است که بازسازی و ترمیم توسط اداره اوقاف و حکومت عراق به انجام رسیده است.
کریمی افزود: در دوره کنونی نیز از اویل خرداد ۹۶ مذاکرات اولیه با تولیت حرم و اداره اوقاف به انجام رسید و طرحهای اولیه پروژه و آسیب شناسی توسط مهندسان ایرانی از حرم صورت گرفت.در آبان ۹۶ عملیات اجرایی آن آغاز شد و از آنجا که در عملیات پروژه محدودیتهایی نظیر رفت و آمد زائرین وجود داشت، ستاد بازسازی عتبات پروژه را به سه فاز تقسیم بندی کرد.فاز نخست مناره جنوبی و ناحیه ایوان جنوبی و فاز دوم مناره شمالی و ناحیه ایوان شمالی و در فاز سوم ناحیه میانی ایوان حرم مطهر را شامل میشود.
کریمی با اشاره به اینکه هر یک از فازها در سه تا چهار مرحله تعریف شد گفت: مراحل کار بدین صورت بود که ابتدا به ساکن برداشتی از روی خشتها و سیستم اینترنتی که قبلا موجود بود انجام شد و قطعات را بررسی و اشکالات را شناسایی کردیم.در مرحله بعد بررسی موردی را در دستور کار قرار دادیم و متوجه شدیم که موضوع از یک مرمت سطحی خارج است و باید حتما یک مرمت و بازسازی اساسی را انجام دهیم.آسیب دیدگیها مواردی نظیر پوشش طلا، عدم آرایش مناسب خشتهای مسی، حملههای ناجوانمردانه مسلحانه را شامل بود. مجموع این قسمتهای آسیب دیده را در قالب گزارشهایی به اطلاع تولیت حرم مطهر رساندیم و در این باره در نهایت به ما این اجازه را دادند که خشتها را از دیوارهها برداریم و پس از مرمت مجددا در محل مورد نظر نصب شوند.
کریمی درباره عملیات اجرایی هریک از فازها گفت: در آغاز عملیات توسط گروههای مهندسی برداشت طرح اولیه منارهها را انجام دادیم تا آسیبهای موجود شناسایی گردد و پس از مرتفع شدن این اشکالات و تقویت مناره، تمام قطعات ایوان کدگذاری شدند و پس از آن شروع به جداسازی خشتها نمودیم.

وی افزود : در مرحله دوم لایه برداری طلا به روشهای نوین و بدون کوچک ترین چکش کاری به انجام رساندیم و فلز پایه جهت ترمیم در کارگاه صاف کاری شدند. جهت طلاکاری ابتدا لایه از نیکل روی فلز پایه تعبیه کردیم که بین طلا و مس یک فاصله ای ایجاد شود و از گرایش به میل ترکیب و نفوذ طلا به مس و بالعکس جلوگیری شود.در مرحله آخر نیز نصب و اجرا با نهایت دقت و ظرافت توسط استادکاران ایرانی با حفظ اصالت قبلی کار به انجام رسید. در بحث منارهها نیز اسکلت اصلی از نظر ما نیاز به تقویت داشت که با تلاش مهندسان گروه با روشFRP تقویت سازی و پوسته اصلی مناره را در مقابل عوامل مختلف جوی و موارد مخاطره آمیز دیگر مقاوم سازی صورت گرفت. مناره پس از آن با اسکلتهای درونی مقاوم شدند تا علاوه بر بدنه و ساقه اصلی مناره از لحاظ اسکلت بندی مقاوم شد.
کریمی گفت: پس از اتمام موفقیت آمیز عملیات مرمت بخش جنوبی ایوان حرم مطهر علوی که چندی پیش صورت گرفت، کار بازسازی بخش شمالی با کدگذاری روی خشتهای مطلای مناره شمالی آغاز شد. این فاز نیز در ۴ مرحله با همت استادکاران و مهندسان ایرانی از ابتدای بهمن ۹۷ آغاز شده است و تا یک سال آینده کار دارد و پیش بینی ما این است با توجه به تجارب فاز جنوبی ظرف مدت یکسال تا یکسال نیم به همراه قسمت فوقانی از این طرح بهره برداری کنیم یعنی امیدواریم خرداد سال ۹۹ به اتمام برسد.
به گفته معاون صنعتی و هنری ستاد بازسازی عتبات عالیات؛ فاز سوم و پایانی این طرح نیز شامل بخش مرکزی، سردر ورودی ایوان و تاج فوقانی است. همچنین ترمیم خشت و کتیبههای منقش به اشعار فارسی ایوان مطلای نجف توسط ستاد بازسازی عتبات انجام میشود که به دلیل حساسیت زیاد قرار است ابتدا خشتهای طلا جانمایی و برداشته شده و پس از ترمیم و کوچکسازی و طلاکاری مجدد در جایگاه خود نصب شود که این روند تا پاییز سال جاری ادامه خواهد داشت.
